คนเป็นโรคหัวใจห้ามทําอะไรสำหรับผู้ที่เป็นโรคหัวใจ (รวมถึงโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ, หัวใจล้มเหลว, หรือภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ) การดูแลตัวเองเป็นสิ่งสำคัญยิ่ง โดยมี ข้อห้าม และ ข้อควรระวัง ที่ต้องปฏิบัติอย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันอาการกำเริบหรือภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต
ข้อห้ามหลักสำหรับผู้ป่วยโรคหัวใจครอบคลุมทั้งเรื่องอาหาร พฤติกรรม และการรักษา ดังนี้:
1. ข้อห้ามด้านอาหารและเครื่องดื่ม
การบริโภคอาหารบางประเภทโดยเฉพาะที่มีปริมาณมาก จะส่งผลให้หัวใจทำงานหนักขึ้น หรือเร่งให้หลอดเลือดเสียหายเร็วขึ้น
สิ่งที่ ห้าม หรือ จำกัดอย่างเคร่งครัด เหตุผลสำคัญ
อาหารรสเค็มจัด/โซเดียมสูง โซเดียมทำให้น้ำคั่งในร่างกาย ความดันโลหิตสูงขึ้น และเสี่ยงต่อ ภาวะน้ำท่วมปอด (หัวใจล้มเหลว)
ไขมันอิ่มตัวและไขมันทรานส์สูง เพิ่มไขมันไม่ดีในเลือด (LDL) ทำให้เกิด หลอดเลือดหัวใจตีบตัน และกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
อาหาร/เครื่องดื่มรสหวานจัด นำไปสู่โรคเบาหวานและไขมันสูง ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่ทำลายหลอดเลือด
เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นโดยตรง และอาจรบกวนการเต้นของหัวใจ
เครื่องดื่มคาเฟอีนสูง (ชา, กาแฟ, น้ำอัดลม) คาเฟอีนอาจกระตุ้นให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นผิดปกติ (ใจสั่น) โดยเฉพาะผู้ที่มีภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ
2. ข้อห้ามด้านพฤติกรรมและสิ่งกระตุ้น
พฤติกรรมบางอย่างจะสร้างภาระโดยตรงให้กับระบบหัวใจและหลอดเลือด
สิ่งที่ ห้ามเด็ดขาด เหตุผลสำคัญ
การสูบบุหรี่ สารพิษทำลายผนังหลอดเลือดโดยตรง ทำให้หลอดเลือดตีบแข็ง และเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้โรคหัวใจกำเริบ
การหยุดยาเองหรือปรับยาเอง การขาดการรักษาหรือกินยาผิดขนาดอาจทำให้ ความดันโลหิตสูงขึ้นฉับพลัน หรือเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันที่เป็นอันตรายถึงชีวิต
ความเครียดรุนแรง/ความโกรธ กระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนความเครียด ทำให้ความดันและอัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เสี่ยงต่ออาการหัวใจขาดเลือด
การใช้สารเสพติดทุกชนิด ส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด อาจทำให้หัวใจล้มเหลวเฉียบพลันได้
3. ข้อควรระวังในการออกกำลังกายและกิจวัตรประจำวัน
ผู้ป่วยโรคหัวใจ ยังคงต้องออกกำลังกาย แต่ต้องหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมที่ "หักโหม"
สิ่งที่ ห้าม หรือ ควรหลีกเลี่ยง/ปรึกษาแพทย์ก่อน เหตุผลสำคัญ
การออกกำลังกายหนัก/หักโหมเกินไป ทำให้หัวใจทำงานหนักเกินขีดจำกัด เสี่ยงต่อ หัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน หรือภาวะหัวใจล้มเหลว
การออกกำลังกายในที่อากาศร้อนจัด/เย็นจัด อากาศที่ร้อนหรือเย็นมากเกินไปส่งผลกระทบต่อหลอดเลือดและทำให้หัวใจต้องปรับตัวหนักขึ้น
กิจกรรมที่ต้องออกแรงเบ่งมาก เช่น การยกของหนัก, การออกกำลังกายแบบยกน้ำหนักหนักมาก, หรือการเบ่งถ่าย
การออกกำลังกายโดยลำพัง ควรมีคนใกล้ชิดดูแลเสมอ เพื่อให้สามารถให้ความช่วยเหลือได้ทันท่วงทีหากเกิดอาการผิดปกติ
การฝืนทำกิจกรรมเมื่อมีอาการ หากมีอาการเจ็บหน้าอก, เหนื่อยผิดปกติ, ใจสั่น, หรือหน้ามืด ต้องหยุดกิจกรรมทันที และรีบพบแพทย์
สรุป: สิ่งที่ผู้ป่วยโรคหัวใจห้ามทำที่สุด คือ การละเลยการรักษา และ การใช้ชีวิตที่เพิ่มภาระให้หัวใจ (เช่น กินเค็ม สูบบุหรี่ เครียด และออกกำลังกายหักโหมโดยไม่มีการประเมินจากแพทย์)